24 Şubat'ta Rusya'nın Ukrayna'yı işgale başlamasıyla başlayan savaşın en önemli sonuçlarından biri olan küresel gıda krizinin aşılması için bugün İstanbul'da önemli bir adım atılıyor. Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda yapılan görüşmelerin ardından Ukrayna ve Rusya, tahıl ürünlerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınmasına olanak sağlayan anlaşmaya imza atacak. Dolmabahçe Sarayı'nda yapılacak törene Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile BM Genel Sekreteri Antonio Guterres katılacak.
Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına tahıl ve diğer gıda ürünlerinin taşınmasına ilişkin anlaşma dün Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nca yapılan açıklamayla duyuruldu.
Rusya ve Ukrayna'yı anlaşmaya götüren süreç, savaşın başlamasının ardından Ukrayna'nın güvenlik, Rusya'nın da yaptırımlar nedeniyle tahıl ürünlerini uluslararası pazarlara satamamasının yarattığı küresel gıda krizi uyarılarıyla başladı.
Dünyanın en önemli iki tahıl üreticisinin ürünlerini ihraç edememeleri, gıda fiyatlarında artışa neden oldu ve özellikle yoksul Afrika ülkelerinde yaşayan milyonlarca insanın hayatını tehlikeye soktu.
Türkiye ve BM tarafından Mayıs ayından bu yana yürütülen arabuluculuk çabaları, özellikle Haziran ayı ortasından itibaren yoğunlaştı ve geçen hafta İstanbul'da yapılan görüşme, genel hatlarıyla bir anlaşmanın ortaya çıkmasını sağladı.
İlk amaç mayın nedeniyle sıkışan gemilerin yolunu açmak
Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.
Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması anlamına geleceği için önem kazanıyor.
Pazarlığın en önemli ayaklarından birisini, gemilerin sorunsuz şekilde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ve Rusya'nın saldırılarına maruz kalmaması için Moskova'dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu.
Rusya kendi ürünlerinin de geçişini istedi
Rusya, Haziran ayı ortalarından itibaren Karadeniz'deki deniz kuvvetlerini Ukrayna limanlarından ve Yılan Adası'ndan çekerek anlaşma için gerekli güvenceyi verebileceği mesajını verdi.
Ancak bununla beraber, anlaşmanın sadece Ukrayna tahıl ürünlerini değil Rusya'nın gıda ürünleri ve gübresini de içerecek şekilde bir paket haline getirilmesi koşulunu öne sürdü.
Bunun yapılabilmesi için Rusya'ya yaptırım uygulayan ABD başta olmak üzere Batı dünyasının ikna edilmesi gerekti.
Bu görevi üstlenen BM, küresel gıda bunalımının önüne geçmek için Rusya'nın plana dahil edilmesi gerektiğini vurguladı ve sonuçta başarıya ulaştı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in sözcüsü Ferhan Haq, Guterres'in imza törenine "Ukrayna'nın gıda ürünleri ve Rus gıda ve gübresinin dünya pazarlarına ulaştırılması için gösterdiği çabalar kapsamında" katıldığını açıkladı.
İlk amaç mayın nedeniyle sıkışan gemilerin yolunu açmak
Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.
Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması anlamına geleceği için önem kazanıyor.
Pazarlığın en önemli ayaklarından birisini, gemilerin sorunsuz şekilde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ve Rusya'nın saldırılarına maruz kalmaması için Moskova'dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu.
Rusya kendi ürünlerinin de geçişini istedi
Rusya, Haziran ayı ortalarından itibaren Karadeniz'deki deniz kuvvetlerini Ukrayna limanlarından ve Yılan Adası'ndan çekerek anlaşma için gerekli güvenceyi verebileceği mesajını verdi.
Ancak bununla beraber, anlaşmanın sadece Ukrayna tahıl ürünlerini değil Rusya'nın gıda ürünleri ve gübresini de içerecek şekilde bir paket haline getirilmesi koşulunu öne sürdü.
Bunun yapılabilmesi için Rusya'ya yaptırım uygulayan ABD başta olmak üzere Batı dünyasının ikna edilmesi gerekti.
Bu görevi üstlenen BM, küresel gıda bunalımının önüne geçmek için Rusya'nın plana dahil edilmesi gerektiğini vurguladı ve sonuçta başarıya ulaştı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in sözcüsü Ferhan Haq, Guterres'in imza törenine "Ukrayna'nın gıda ürünleri ve Rus gıda ve gübresinin dünya pazarlarına ulaştırılması için gösterdiği çabalar kapsamında" katıldığını açıkladı.
Rusya da ihracata başlayacak
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 19 Temmuz'da Tahran'da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmeyle ilgili olarak basını bilgilendirirken, anlaşmanın Rusya'ya da ihracat olanağı sağlaması gerektiğini belirtmiş, "Uluslararası kuruluşlarla üzerinde ilk olarak bunun üzerinde uzlaştık. Bunu bir paket çözüm formülü olarak sundular. Amerikalı ortaklarımız da dahil olmak üzere şu ana kadar kimse karşı çıkmadı. Yakın gelecekte ne olacağını göreceğiz" demişti.
24 Şubat'ta Ukrayna'yı işgalebaşlayan Rusya'ya uygulanan yaptırımlar, gübre ve gıda ürünlerinin satışını kapsamıyor.
Ancak Rusya'dan mal satın almak isteyen ya da bu malı alıcılara ulaştırmak isteyen taraflar, bankacılık ve sigorta gibi işlemlere uygulanan yaptırımlardan çekindikleri için ticari anlaşma yapmaya yanaşmıyorlar.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da 21 Temmuz'da TRT'ye yaptığı açıklamada, "Bu sorunu çözdüğümüz zaman sadece Ukrayna'nın tahıl, ayçiçek ve ayçiçek yağı ihracatının önü açılmayacak. Rusya'nın da gerek bu ürünler gerekse dünyanın ihtiyacı olan gübrenin ihracatının da önü açılacak" demişti.
Çavuşoğlu, ürünlerin kendilerine değil ama onları taşıyacak gemilere yönelik yaptırımlar olduğunu belirterek, "Lojistik konular, hiçbir yerde hizmet alamıyor, sigorta konusu önemli. Bu ödemelerin yapılması için bankacılık sisteminin işlemesi lazım. Bu konularda da zaten gerek ABD ve diğer Avrupa Birliği bu engelleri kaldıracağına yönelik taahhütlerde bulundular" bilgisini vermişti.
Financial Times gazetesine konuşan bir Batılı yetkiliye göre Rusya'nın tahıl ürünlerini ihraç etmesini kolaylaştırmak için BM ile Rusya bir mutabakat muhtırası da imzalayacak.
Bu sürecin tamamlanması durumunda, Rusya'nın 2022 sonuna kadar 50 milyona yakın tahıl ürünü satabileceği kaydediliyor.