Geçen haftaki köşe yazısında; “Yapay Zekâlı Kameralar Yetmez Ama Evet” başlıklı makaleyi kaleme almıştım. Bahse konu makaleyi amiyane bir tabirle özetleyecek olursak, “mutfakta tuz şeker ve biber yok diye makarna veya fasulyeyi reddetmenin rasyonel bir gerekçesi olamaz”.
Her ne kadar yapay zekalı kamera uygulaması olumlu karşılanmış olsa dahi, üstün başarı gösteren en iyi ülke örneklerini incelediğimizde; eşgüdüm ve eşzamanlı şekilde resmin bütününe odaklanmadan trafikte birbirinden bağımsız parça parça palyatif yaklaşımlarla trafik, ulaşım ve dolaşımda kesin çözüme ulaşmak asla mümkün değildir.
Klişe ifade ile trafikte köklü çözüm için Amerika’yı tekrar keşfetmeye gerek yoktur. Dünya ölçeğinde Trafikte ölüm sayısını minimize etmede alternatifsiz üstün başarı gösteren “Vizyon O Felsefesi” bu konuda ızdırap çeken bizim gibi ülkeler için hazır bir model sunmaktadır.
Vizyon Sıfır, 1997 yılında İsveç'te, karayolu ulaşım sisteminde hiçbir can kaybı veya ciddi yaralanmanın kabul edilemez olduğu etik ilkesine dayanan çığır açıcı bir yol güvenliği politikası olarak uygulamaya konmuştur. Güvenliği trafik verimliliği gibi faktörlerle dengeleyen geleneksel yaklaşımların aksine, Vizyon Sıfır insan hayatını her şeyden üstün tutar: karayolu ulaşım sisteminde hiçbir can kaybı kabul edilemez. Bu politika, sorumluluğu büyük ölçüde yalnızca yol kullanıcılarından, politika yapıcıların, planlamacıların ve araç üreticilerinin ölümcül kazaları önleyecek yollar, araçlar ve düzenlemeler tasarlamak zorunda olduğu ortak bir sisteme kaydırır.
Vizyon Sıfır felsefesi, ölümlü trafik kazalarını sıfırlamayı amaçlarken kaza sonrası en erken zamanda etkin müdahaleyi de esas almaktadır. Bu çerçevede, İsveç'in Vizyon Sıfır uygulaması, yol ölümlerini önemli ölçüde azaltmış ve dünya çapında yol güvenliği politikalarını etkilemiştir. Birçok ülke ve şehir, daha güvenli ve daha hoşgörülü yol ortamları oluşturmak için benzer stratejiler benimsemiştir.
Hatırlatılacak olursa, Vizyon Sıfır felsefesinin temel unsurları 1) Paylaşılan Sorumluluk, 2) İnsan Odaklı Yol Tasarımı, 3) Güvenli Hızlar, 4) Proaktif Yaklaşım ve 5) Bütünsel Sistem Tasarımıdır.
Vizyon sıfır felsefesi, tüm paydaşların aktif katılımını ve ortak sorumluluk üstlenmesini gerektirmektedir. Şöyle ki, kazaların oluşumunda ve sonrasında müdahalede methaldar olan şoför, yolcu, yaya, araç, yol, çevre, emniyet teşkilatı, acil yardım, itfaiye, elektrik servisi, şoför okulları ve ehliyet müfettişleri, sağlık kuruluşları, ilgili bakanlık ve daireler, merkezi ve yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının aktif katılımıyla geliştirilecek stratejik hedefler ve eylem planı çerçevesinde trafiğe ilişkin önlemler belirlenen takvim ve sorumlu bakanlık, kurum ve kuruluşlarının uhdesinde eşgüdüm içinde yürütülmelidir.
Trafikte alınacak önlemlere yönelik paydaşların eşgüdüm ve eşzamanlı sürece aktif katılımını sağlamak için KKTC devletinin hukuki ve kurumsal yapısı kapsamında Türkiye’de de sık sık başvurulan “Trafik Özel İhtisas Komisyonu” oluşturmalıdır (33/1976 Sayılı Devlet Planlama Örgütünün Kurulması Hakkında Yasa md. 8-11). “Trafik Özel İhtisas Komisyonu”, trafik stratejik hedeflerini ve eylem planını hazırlamak için çalıştay ve benzeri yöntemler uygulamalı ve neticede hükümeti ve sorumluları hukuken bağlayıcı bir strateji belgesi üretmelidir.
Sonuç olarak; günümüzde olduğu gibi, tüm paydaşlar birbirini ağır eleştirmekten veya suçlamaktan vazgeçip takvimi ve bütçesi belirlenen bir eylem planında ortak sorumluluk üstlenerek aktif rol alacaklardır.