Günlük hayatımızda neydi olacağı ifadesini pek çok kez kullanırız. Bilhassa bazı tehlike ve arızaları görmezlikten gelmemiz sonucunda bu ifade dilimize dolanır.
Örneğin, devamlı araba motorundan gelen tuhaf sesleri dikkate almazsak kaçınılmaz olarak araba çalışmaz duruma gelecek ve belki de motordaki tahribat tamiratını akılcı olmaktan çıkaracaktır.
Son günlerde gündemi meşgul eden rüşvet ve yolsuzluk iddiaları ile buna yönelik üst düzey bürokrat tutuklamaları ‘Neydi Olacağı’ dedirten başka bir örnek vakayı teşkil etmektedir.
Ülkemizde giderek artan yolsuzluk algısını görmezden gelen siyaset kurumu ve devlet otoritesi en sonunda yolsuzluk ve rüşvet bataklığına saplanmış oldu. Akademisyenler Doç. Dr. Sertaç Sonan ve Prof. Dr. Ömer Gökçekuş tarafından Friedrich-Ebert-Stiftung’a bağlı olarak hazırlanan ve 2017-2024 arası yılları kapsayan “Kuzey Kıbrıs’ta Yolsuzluk Algısı Raporları” incelendiğinde bu durum kolaylıkla tespit edilmektedir.
Bahse konu raporlar sayesinde, tabloda görüldüğü gibi en iyi ve en kötü yolsuzluk skoru olan ülkeler ile KKTC’yi eşzamanlı olarak değerlendirmemiz mümkün olmaktadır.
|
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2022 |
2023 |
2024 |
|
|
En İyi Ülke Skoru |
Yeni Zelanda-89/100 |
Danimarka- 88/100 |
Danimarka/ Yeni İzlanda 87/100 |
Danimarka- 88/100 |
Danimarka- 90/100 |
Danimarka- 90/100 |
Danimarka- 90/100 |
|
KKTC Skoru ve Sıralaması |
40/100- 81. |
37/100- 93. |
40/100- 85. |
36/100- 104. |
27/100- 140. |
27/100- 140. |
26/100- 140. |
|
En Kötü Ülke Skoru |
Somali- 9/100 |
Somali- 10/100 |
Somali- 9/100 |
Güney Sudan- 12/100 |
Somali- 12/100 |
Somali- 11/100 |
Güney Sudan- 8/100 |
İş insanları ve uzmanların sorulara verdiği yanıtlar bir araya getirildiği zaman KKTC’nin TI-CPI 2024 (Yolsuzluk Algı) skoru 100 üzerinden 26 olarak hesaplanmıştır. 0-100 ölçeğinde, sıfır yolsuzluğun çok yüksek olduğuna, 100 ise yolsuzluğun hiç bulunmadığına işaret etmektedir. Tabloda bariz bir şekilde görüldüğü gibi, KKTC’nin 2017’de 40 olan skoru dramatik bir şekilde düşerek 2024’de 26’ye gerilemiş ve 81. sıradan 140. sıraya düşmüştür. Dünyada en kötü skora sahip Somali dahi zaman içerisinde az da olsa 2 puan skorunu artırmıştır
Uluslararası Şeffaflık Örgütü kriterlerine göre hazırlanan “Kuzey Kıbrıs’ta Yolsuzluk Algısı 2024 Raporu’ özetle aşağıdaki çarpıcı çıkarımlarda bulunmaktadır:
ü “KKTC’nin yolsuzluk ve rüşvet ülkesi haline geldiği” algısı giderek yükselmektedir.
ü Rapor, KKTC’nin az gelişmiş ülkeler sınıfında yer aldığına da işaret etmektedir Şöyle ki, hesaplanan 26 skoru KKTC’yi, 180 ülke ve bölge içerisinde Liberya, Mali ve Pakistan’ın hemen ardında, Kamerun, Irak, Madagaskar, Meksika, Nijerya ve Uganda ile aynı sırada resmediyor.
ü İş insanlarının yüzde 75'i ülkede rüşvet ve yolsuzluğun çok yaygın olduğunu düşünürken, her 3 insanından biri kamuda işini “halletmek” için rüşvet verdiğini vurgulamaktadır.
ü Ülkede yolsuzluğun en yaygın olduğu gruplar sırasıyla bakanlar ve üst düzey bürokratlardır
Sonuç olarak; bilimsel raporlarla tescil edildiği gibi, KKTC’de giderek artan yolsuzluk ve rüşvet algısı ile bu yöndeki şikayetleri ve kültürel yozlaşmayı kale almayan siyaset kurumu ve devlet otoritesi neticede yolsuzluk ve rüşvet bataklığına saplanmıştır. Yakından takip edenlerin çok iyi bildiği üzere Türkiye gibi aday ülkeler için hazırlanan Avrupa Birliği ilerleme raporlarında yolsuzluğu önlemek için etkin eylem planı uygulamayan ülkelere tavsiyelerde bulunulmaktadır. Bunların başlıcaları yolsuzluğun önlenmesi ve kontrolü için bir çerçeve oluşturulması veya Avrupa Konseyi'nin Yolsuzluğa İlişkin Medeni ve Ceza Hukuku Sözleşmeleri, Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO) tavsiyeleri ve BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi uyarınca yolsuzlukla mücadele kurumlarının oluşturulmasıdır.